سرزمین اقتدار

مناطق گردشگری

آتشکده

قدیم‌ترین اثر تاریخی ابیانه آتشکده‌ای است که مانند دیگر بناهای ده در سراشیبی قرار گرفته‌است. آتشکده ابیانه را نمونه‌ای از معابد زردشتی دانسته‌اند که در جوامع کوهستانی ساخته می‌شد.

مسجد جامع

اثر تاریخی دیگر این روستا مسجد جامع آن و قدیم‌ترین اثر تاریخی این مسجد منبر چوبی منبت‌کاری آن است که در سال 466 هجری قمری ساخته شده‌است.

این مسجد در محله «میون ده» (میان ده) قرار دارد و دارای دو شبستان است که شبستان قدیمی آن به وسیله دری کوتاه به کوچه اصلی راه دارد. کف آن شبستان چوبی است. در دیوار جنوبی این شبستان، محراب چوبی قدیمی قرار دارد که جزو آثار تاریخی با ارزش روستای ابیانه‌است که تاریخ ساخت آن به سال 477 ه. ق بر می‌گردد. روی این محراب نقش گل وبوته کنده کاری شده و با خطوط برجسته کوفی سوره «یس» در آن حک شده‌است. برخی نیز عقیده دارند به خط میخی نیز نوشته دارد. این مسجد منبری چوبی دارد که مربوط به دوره سلجوقیان است و تاریخ ساخت آن 466 ه. ق است، روی این منبر نقوش گل وبوته، گل هشت پر و کتیبه‌هایی به خط کوفی وجود دارد. در ورودی مسجد نیز با نقش گل و بوته و خطوط برجسته، کنده‌کاری شده‌است. این در، یک بار نیز مورد سرقت قرار گرفته‌است. شبستان جدید این مسجد سالن بزرگی است که در محوطه میانی آن نورگیری در سقف قرار گرفته‌است. در این سالن ستون‌هایی با سرستون کنده کاری شده قرار دارد. سقف این سالن به صورت تخته پوش از چوب گردو است که با نقوش منظم هندسی قاب بندی شده‌است. این سقف از نوع کرکس پوش است (به شکل بال گسترده کرکس است) و بر روی آن کتیبه‌هایی از آیات قرآن وجود دارد.



مسجد برزله

مسجد قدیمی دیگر ابیانه مسجد برزله است که دارای فضای دلبازی است و روی لنگه در شرقی آن سال 701 هـ. ق. نوشته شده‌است که مربوط به دوره ایلخانان است.

مسجد حاجتگاه

مسجد تاریخی دیگر ابیانه مسجد حاجتگاه است که کنار صخره‌ای در کوهستان بنا شده و بر در ورودی شبستان آن تاریخ 952هـ. ق. مشاهده می‌شود. روستای ابیانه دارای دو زیارتگاه است: یکی مرقد شاهزاده عیسی و شاهزاده یحیی در جنوب روستا که به گفته اهالی فرزندان امام موسی کاظم بوده‌اند؛ و زیارتگاه دیگر ابیانه هینزا نامیده می‌شود.

قلعه تخت‌هامان

پال همونه یا تخت‌هامان که در جنوب غربی ابیانه قرار دارد و متعلق به محله بالا و یوسمون است. این قلعه حدود 200 سال پیش ساخته شده‌است. و سند ساخت آن نیز موجود است. در این سند سهم افراد در ساخت قلعه مشخص شده‌است.

این قلعه‌ها مربوط به دوره‌های یاغیگری بوده که مردم برای حفظ امنیت خود در مقابل یاغی‌های محلی ساخته‌اند و در آن به نوبت کشیک می‌داده‌اند.

زیارتگاه هینزا

این زیارتگاه در جنوب شرقی ابیانه در دره باریکی قرار دارد. در دل صخره‌های این دره، تو رفتگی وجود دارد که ساختمان امامزاده در جلوی آن ساخته شده‌است، و تو رفتگی نیز همانند غاری، جزیی از ساختمان زیارتگاه شده‌است. ظاهراً این زیارتگاه مربوط به بی بی زبیده خاتون، بنت موسی بن جعفر است. اهالی عنوان می‌کنند که بی بی زبیده خاتون تحت تعقیب بوده و مردم ابیانه وی رادر این اتاقک پناه داده، سپس به روستای هنجن برده‌اند. در هنجن نیز زیارتگاه بزرگی متعلق به ایشان ساخته شده‌است. زیارتگاه هینزا در واقع گذرگاه بی‌بی زبیده خاتون است. برخی نیز عنوان کردند که این زیارتگاه مربوط به زمان آناهیتا است. طبق باور مردم این مکان معجزه نما است و در آن مراسم خاصی بر‌گزار می‌شود.

زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی

این زیارتگاه که در شرق ابیانه در محله هرده قرار دارد، بقعه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی، فرزندان امام موسی بن جعفر است و برخلاف ساختمان‌های روستا دارای حیاط مرکزی است و آب نمای بزرگی که از شاخه اصلی نهر روستا سیراب می‌شود در وسط آن قرار دارد. این زیارتگاه گنبد هشت ضلعی باکاشی کاری فیروزه‌ای دارد. رواق حرم منقش به کتیبه‌هایی است که اخیراً مرمت شده‌است. ایوان جنوبی آن به تپه جنوبی ابیانه مشرف است. در ضریح زیارتگاه نوشته‌ای وجود ندارد؛ ولی در سقف بنا تاریخ‌های مرمت بنا و اشعار و آیاتی نوشته شده‌است. عنوان می‌شود که در پشت تخته‌های سقف قیمت انواع غلات، چون جو و گندم در زمان گذشته را نوشته‌اند. منبری چوبی و قدیمی نیز در ایوان جنوبی زیارتگاه قرار دارد. این زیارتگاه در سال 1386 توسط اهالی ابیانه بازسازی شده‌است.

اقامت در ابیانه

ابیانه دارای یک هتل به نام هتل ابیانه است. بهترین فصل برای مسافرت به ابیانه، بهار و تابستان است. البته پاییز و زمستان نیز زیبایی و مخاطبان خاص خود را دارد و می‌توان در این ایام از تورهای فصلی هتل ابیانه استفاده نمود. ایام نوروز، تاسوعا و عاشورا بازدیدکنندگان زیادی برای دیدن این روستای تاریخی به ابیانه می‌آیند.

ویژگی های بافت ابیانه

بافت ساختاری خانه های روستا «حلزونی شکل» مربوط به سه دوره سلجوقیه، صفویه، قاجاریه بوده و کوچه بن بست در آن وجود ندارد. حرکت تند و شیب دار کوه، خانه و باغ را از شمال به جنوب و بالعکس مرتبط می کند. در کوچه های باریک و کج و معوج که برای شکستن باد بوده، بوی خاک رخوتی در ما ایجاد می کند که ساعت ها در فکر فرو می رویم. ابیانه دارای سه محله «پل» (به معنای بالا)، یسمون، هرده (پایین ده) می باشد. ساختمان های کهن روستا با پوششی از «خاک سرخ رنگ» در شیب یکنواخت دامنه خاکستری کوه، چون شعله های رقصنده آتش بر دل خاکستر دیده می شود. این خاک سرخ خاصیتی در بر دارد که هر چه باران بخورد محکم تر می شود درست مانند مردم ابیانه که در مقابل هجوم حوادث و مصیبت های طبیعی مانند زلزله و سیل به صبوری یک کوه و سر سختی یک صخره به مقاومت ایستاده اند و با عشقی که به سنت و معماری سرزمین اجدادی خود و به همه یادگاری های نیاکانشان داشته اند، در هر تعمیر سبک بناهای آن را حفظ کرده اند.

یکی از ویژگی های روستای تاریخی ابیانه رنگ سرخ خاک آن است که جلوه خاصی به نماهای بناهای آن داده است و ابیانه را به یاقوت سرخ کویر معروف کرده است.